Istraživanje “Defendologije”: Romi i Egipćani i dalje na margini

Više od polovine ispitanika (542) je bilo iz Podgorice i njih 64 odsto je zaposleno, a dvije trećine ispitanika iz Glavnog grada funkcioniše sa najviše 300 eura mjesečno, a petina sa 300 do 500 eura.

„Analiza po gradovima pokazuje da se romsko-egipćanska (RE) zajednica suočava s brojnim izazovima, ali i da postoje i specifične razlike među opštinama. Podgorica i Nikšić imaju viši stepen zaposlenosti u odnosu na ostale gradove, Berane se izdvaja po velikom broju ispitanika sa statusom stranaca sa privremenim boravkom, Tivat ima najviši prosječan prihod domaćinstava, ali i visok stepen diskriminacije, Bijelo Polje i Bar imaju veliki procenat ispitanika bez osnovnih uslova za život (voda, struja), prosjačenje je problem u svim opštinama, te još uvijek ne postoje adekvatna rješenja za postupno rješavanje ovog problema, dok jedino opština Nikšić ima Dnevni Centar ‘Defendologija’ koji se bavi prevencijom ove pojave. Dječji/ugovoreni brakovi su problem u svim opštinama, pri čemu je donja granica starosti za ulazak u brak u nekim slučajevima čak 14 godina“, kazala je Jelena Milić predstavljajući istraživanja na temu socio-ekonomskog položaja RE zajednice u Crnoj Gori.

Prema riječima Vasilija Mićunovića, istraživanje je sproveo Centar za bezbjednosna, sociološka i kriminološka istraživanja Crne Gore „Defendologija“ uz podršku Ministarstva ljudskih i manjinskih prava.

„Istraživanje, koje je trajalo 12 mjeseci, obuhvatilo je 1.012 ispitanika iz osam opština: Podgorice, Nikšića, Berana, Bijelog Polja, Tivta, Kotora, Budve i Bara. Istraživanje je obuhvatilo aspekte prosjačenja, ugovorenih dječjih brakova, obrazovanje, zapošljavanja, stanovanja, zdravstvene zaštite i društvene inkluzije i trudili se da jasno naznačimo stanje u svim opštinama gdje je istraživanje sprovedeno“, kazao je Mićunović.

Više od polovine ispitanika (542) je bilo iz Podgorice i njih 64 odsto je zaposleno, a dvije trećine ispitanika iz Glavnog grada funkcioniše sa najviše 300 eura mjesečno, a petina sa 300 do 500 eura. Skoro 60 odsto ispitanika iz Podgorice nema završenu školu, deset odsto njih je izjavilo da su oni ili članovi njihovog domaćinstva bili prinuđeni da se bave prosjačenjem, prije svega zbog nemogućnosti da se zaposle, a svi ispitanici podržavaju zakonske mjere protiv ugovorenih/dječijih brakova.

„Kada je Nikšić u pitanju 57 odsto ispitanika je zaposleno, svega sedam ispitanika nema nikakva dokumenta, dok njih deset ne koristi zdravstvene usluge zbog nedostatka zdravstvene knjižice“, kazala je Milić.

Trećina ispitanika iz Nikšića nema završenu školu, 72 odsto njih je lično osjetilo ili prepoznalo određene situacije u kojima su se našli kao diskriminišuće, 13 odsto ispitanika se u jednom trenutku bavilo prosjačenjem, a 77 odsto njih tvrdi da u njihovoj zajednici postoje ugovoreni brakovi, kao i da je najmanja donja starosna granica djeteta koje je stupilo u brak 14 godina.

„Njih 41 odsto ističe da se sklapanje ugovorenih/dječjih brakova dešava povremeno što je jedan vid relativizacije i vrlo je zabrinjavajuće. Svi ispitanici iz Nikšića su apsolutno saglasni da je izuzetno važno podizati svijest o posljedicama ugovorenih brakova, pa u skladu sa tim su i svi aspsolutno podržavaju zakonske mjere protiv ugovorenih/dječjih brakova“, kazala je Milić.

Samo četiri ispitanika, od njih 119, iz Berana su zaposlena, 60 odsto njih ima mjesečni prihod do 150 eura, a čak 61 odsto ima status stranca sa privremenim boravkom, što nije slučaj u drugim opštinama. Tekuću vodu nema 12 odsto ispitanika, a skoro dvije trećine njih nema završenu školu. Čak 94 odsto ispitanika iz Berana je izjavilo da poznaju nekog iz svog okruženja ko je uključen u prosjačenje, dok je više od polovine ispitanika istaklo da u njihovoj zajednici postoje slučajevi ugovorenih/dječjih brakova.

Od 29 ispitanika iz Bijelog Polja, njih 44 odsto živi u naseljima bez tekuće vode, samo četiri ispitanika su zaposlena, 45 odsto njih nema završenu školu, a svi su saglasni u stavu da u njihovoj zajednici ne postoje slučajevi ugovorenih brakova.

U Tivtu od 45 ispitanika 29 je zaposleno, a 27 odsto njih ima prihode iznad 840 eura. Skoro polovina ispitanika nema tekuću vodu, bez završene škole je njih 43 odsto, samo dva ispitanika su izjavila da su se bavila prosjačenjem, a 93 odsto njih smatra da postoji diskriminacija prema RE zajednici.

U Kotoru od 17 ispitanika četiri nijesu zaposlena, 13 ispitanika nema tekuću vodu, a dva ispitanika su izjavila da su bili u situaciji da se bave prosjačenjem.

Što se Budve tiče, od 60 ispitanika njih 34 nijesu zaposlena,17 ispitanika nema tekuću vodu, a jedan ispitanik nema ni vodu ni struju. Više od polovine njih je lično osjetilo/prepoznalo diskriminaciju u određenim društvenim situacijama, a osam ispitanika je bilo u situaciji da se bavi prosjačenjem.

„U Baru je od 40 ispitanika njih 29 nezaposleno. Ispitanici iz naselja Sokolana, njih sedam, nemaju ni vodu ni struju. Ispitanici ističu da djeca ne žele da idu u vrtić jer se ne osjećaju prihvaćenima. Da u Crnoj Gori postoji diskriminacija u odnosu na RE zajednicu smatra 80% ispitanika iz Bara, dok je njih 47% lično prepoznalo/osjetilo diskriminaciju.Njih 11 je izjavilo da su bili prinuđeni da se oni ili članovi njihovog domaćinstva moraju baviti prosjačenjem, dok 40% ispitanika tvrdi da u njihovoj zajednici postoje ugovoreni brakovi“, istakla je Milić.

Uz istraživanje, koje je sprovedeno u okviru projekta „Unapređenje socio-ekonomskog položaja Roma/Romkinja i Egipćana/Egipćanki u Crnoj Gori“, date su preporuke za unapređenje položaja RE zajednice.

„Defendologija apeluje na institucije, nevladine organizacije i međunarodne partnere da nastave sa implementacijom dugoročnih i održivih mjera kako bi se obezbijedila potpuna inkluzija romsko-egipćanske zajednice u crnogorsko društvo“, naglasili su Milić i Mićunović.